Σοβαρά προβλήματα έλλειψης ανταγωνισμού, υψηλού κόστους, εξάρτησης από εισαγωγές και ορυκτά καύσιμα και κυριαρχίας των κρατικών μονοπωλίων στις αγορές του ηλεκτρισμού και του φυσικού αερίου, εμφανίζει ο ενεργειακός τομέας στην Ελλάδα σύμφωνα με την πρώτη έκθεση που εξέδωσε χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης. Παρά το γεγονός ότι συνολικά η ΕΕ έχει καταγράψει σημαντική πρόοδο – αν και απομένει ακόμη να γίνουν πολλά για την υλοποίηση του στόχου της Ενεργειακής Ένωσης – η έκθεση για την Ελλάδα είναι γεμάτη αστερίσκους και επισημαίνει τα δομικά προβλήματα των αγορών της.
Περίοπτη θέση στις παρατηρήσεις του αρμόδιου για την ενεργειακή ένωση αντιπροέδρου της Επιτροπής Μάρος Σέφκοβιτς, σε σχέση με το ενεργειακό στάτους της χώρας μας, έχει η κυριαρχία των κρατικών μονοπωλίων και η ανυπαρξία συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού. Συνακόλουθη είναι η κατάσταση των υψηλών τιμών ενέργειας, το μη ανταγωνιστικό κόστος ενέργειας για τη βιομηχανία, η ανυπαρξία ανταγωνισμού στις αγορές της λιανικής. Επίσης η έκθεση θίγει δομικά θέματα όπως η εξάρτηση από τις εισαγωγές και τα ορυκτά καύσιμα, ενώ επισημαίνεται και το πρόβλημα στελέχωσης της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας. Παράλληλα επισημαίνεται και το πρόβλημα της υπερφορολόγησης της ενέργειας και των καυσίμων για τις μεταφορές.
Πιο αναλυτικά τα 8 σημεία κριτικής για την κατάσταση των αγορών ενέργειας στην Ελλάδα που ασκεί η έκθεση είναι:
1. Για το ενεργειακό μείγμα: Η Ελλάδα εμφανίζει υψηλότερη χρήση πετρελαίου και στερών καυσίμων, παρά τη σχετική μείωσή τους συγκριτικά με το παρελθόν.
2. Εξάρτηση από εισαγωγές: Η εξάρτηση του ελληνικού ενεργειακού συστήματος από εισαγωγές είναι πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ, ιδιαίτερα σε σχέση με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Το ίδιο ισχύει και για το έλλειμμα του ενεργειακού εμπορικού ισοζυγίου.
3. Για την αγορά ηλεκτρισμού: στην αγορά ηλεκτρισμού δεν υπάρχει ίσο πεδίο ανταγωνισμού καθώς η καθετοποιημένη επιχείρηση (ΔΕΗ) έχει ακόμη δεσπόζουσα θέση. Καθώς η ελληνική κυβέρνηση έχει αναλάβει τη δέσμευση για μείωση του μεριδίου της στο 25% βραχυπρόθεσμα και στο 50% μέχρι το 2020 απομένει να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα για την προώθηση του ανταγωνισμού στη λιανική και στην παραγωγή. Αντίστοιχη πρόοδος θα πρέπει να γίνει και για την προσαρμογή της ελληνικής αγοράς ηλεκτρισμού στο μοντέλο στόχος της ΕΕ.
4.Για την αγορά αερίου: Και στην αγορά αερίου καταγράφεται η κυριαρχία της ΔΕΠΑ, ενώ στη λιανική υπογραμμίζεται ότι υπάρχει θεσμοθετημένο μονοπώλιο και με λίγες εξαιρέσεις οι πελάτες δεν είναι επιλέξιμοι. Ωστόσο επισημαίνεται ότι έχει ξεκινήσει διαδικασία διάθεσης αερίου σε τρίτους με σκοπό το άνοιγμα της αγοράς και τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό.
5.Για τις τιμές: Οι τιμές στη χονδρεμπορική αγορά του ηλεκτρισμού καθώς και οι τιμές του φυσικού αερίου είναι πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ειδικά οι τιμές του ηλεκτρισμού απελευθερώθηκαν το 2013 ωστόσο δεν υπήρξε αποτελεσματικός ανταγωνισμός. Για τους οικιακούς πελάτες οι τιμές παραμένουν κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο τόσο το 2013 όσο και το 2014. Από την άλλη πλευρά οι τιμές του αερίου για τα μεσαία νοικοκυριά παρέμειναν υψηλές το 2014.
6.Για το μη ανταγωνιστικό ενεργειακό κόστος της βιομηχανίας: Το ενεργειακό κόστος ανά πραγματική μονάδα είναι εξαιρετικά υψηλότερο στην Ελλάδα συγκριτικά με την ΕΕ ή τις ΗΠΑ και η αύξησή του από το 2000 έχει ξεπεράσει όλη την Ευρώπη. Ο ελληνικός μεταποιητικός κλάδος είναι περισσότερο ενεργοβόρος από την ΕΕ. Επίσης οι τιμές που πληρώνουν οι βιομηχανικοί καταναλωτές τόσο στον ηλεκτρισμό όσο και στο φυσικό αέριο είναι σημαντικά πάνω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ειδικά για το φυσικό αέριο συγκαταλέγονται μεταξύ των υψηλότερων της ΕΕ και πάνω από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ
7. Για τη φορολογία στην ενέργεια και τις μεταφορές: Όπως επισημαίνεται στην έκθεση το ποσοστό των φόρων που προέρχονται από την ενέργεια και τις μεταφορές έχει αυξηθεί πολύ πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ κυρίως εξαιτίας της αύξησης της φορολογίας στα καύσιμα αλλά και στη θέρμανση και το ηλεκτρικό. Σε απόλυτους αριθμούς πάντως το μερίδιο των φόρων στις μεταφορές έχει πέσει καθώς η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει την κατανάλωση.
8. Για τη ρυθμιστική αρχή ενέργειας: Προκειμένου η ανεξάρτητη αρχή να επιτελέσει το ρόλο της και να υποστηρίξει την εφαρμογή των σημαντικών μεταρρυθμίσεων στην αγορά τα τρέχοντα προβλήματα στελέχωσης πρέπει να αντιμετωπιστούν ταχύτατα.
Τα θετικά
Στον αντίποδα, η έκθεση αναγνωρίζει πρόοδο σε κάποιους τομείς όπως:
Η προστασία των ευάλωτων καταναλωτών, επισημαίνοντας ότι στο κοινωνικό οικιακό τιμολόγιο που οδήγησε το Φεβρουάριο του 2014 συνολικά 560 χιλιάδες καταναλωτές (9,8% των οικιακών πελατών) να προστατεύονται με χαμηλά τιμολόγια και από τις αποκοπές ρεύματος.
Η επίτευξη του στόχου για ενεργειακή αποδοτικότητα, έστω και εάν αυτό αποδίδεται περισσότερο στην υποχώρηση της κατανάλωσης λόγω κρίσης.
Ο περιορισμός των εκπομπών κατά 28% στην περίοδο 2005 – 2014, αν και εδώ υπάρχει ο αστερίσκος της εξάρτησης του ενεργειακού μείγματος από τις μονάδες που καταναλώνουν τους εγχώριους λιγντικούς πόρους με αποτέλεσμα οι εκπομπές άνθρακα της ελληνικής οικονομίας να είναι 70% υψηλότερες από το μέσο όρο της ΕΕ.
Η αύξηση του μεριδίου των ΑΠΕ στο 15% κοντά στο στόχο για 18% μέχρι το 2020.
Η υποστήριξη του τομέα έρευνας και καινοτομίας.
Ενεργειακός κόμβος
Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την έκθεση της Επιτροπής, η Ελλάδα θεωρείται ότι μπορεί να μετατραπεί σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο καθώς βρίσκεται στο σημείο εισόδου του νοτίου διαδρόμου και έχει πρόσβαση σε LNG αλλά και σε προμήθειες αερίου από τη Ρωσία. Σε αυτήν την κατεύθυνση σχεδιάζονται αρκετά έργα όπως ο TAP, το LNG στη Β. Ελλάδα και ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός. Επίσης στον ηλεκτρισμό το δυναμικό των διασυνδέσεων ήταν 11% το 2014 ενώ με τα έργα κοινού ενδιαφέροντος που σχεδιάζονται μπορεί να φτάσει το 15% το 2030
Πηγή: capital.gr
