Του Αναστασίου Ζαγοριανού*
Σε μια κομβική συγκυρία για την τοποθέτηση της αγοράς σε αναπτυξιακή τροχιά και κάτω από τα εγγενή προβλήματα που δημιουργεί η σύνθετη διαπραγμάτευση με τους Θεσμούς για την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης, οι πρόσφατες παρεμβάσεις του υπουργείου Οικονομίας καιΑνταγωνιστικότητας δημιουργούν μια νέα προβληματική κι εξελίξεις ως προς τους τρόπους χρηματοδότησης των επενδυτικών έργων. Αυτές τις «γκρίζες ζώνες» και τον προβληματισμό που προκύπτει επιχειρούμε να καταγράψουμε σε μια περίοδο όπου η αγορά περιμένει πολλά κι έχει υψηλές προσδοκίες.
Παράταση υλοποίησης επενδυτικών έργων – προβληματικές ρυθμίσεις
Πιο συγκεκριμένα, την 19η Φεβρουαρίου τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση, από το υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού, οι ρυθμίσεις για την παράταση της προθεσμίας ολοκλήρωσης επενδυτικών σχεδίων τα οποία έχουν υπαχθεί στους αναπτυξιακούς νόμους 3299/2004 (ΦΕΚ Α’ 261) και 3908/2011 (ΦΕΚ Α’ 8).
Βάσει των ανωτέρω ρυθμίσεων, τα ενισχυόμενα επενδυτικά έργα, τα οποία βρίσκονται σε εκκρεμότητα, διακρίνονται σε 4 κατηγορίες:
-Η πρώτη κατηγορία αφορά στα επενδυτικά έργα του Ν.3299/2004, τα οποία έχουν ως ημερομηνία ολοκλήρωσης την 31η/12/2015, και για τα οποία προβλέπεται να δοθεί παράταση του χρόνου ολοκλήρωσης ως 30/6/2018, εφ΄ όσον υλοποιηθεί το 50% του έργου μέχρι 31/12/2016.
-Η δεύτερη κατηγορία αφορά στα επενδυτικά έργα του Ν.3299/2004, τα οποία έχουν ως ημερομηνία ολοκλήρωσης την 31η/12/2016, και για τα οποία προβλέπεται να δοθεί παράταση του χρόνου ολοκλήρωσης ως την 30η/6/2018, εφ΄ όσον υλοποιηθεί το 50% του έργου μέχρι 31/12/2016.
-Η τρίτη κατηγορία αφορά στα επενδυτικά έργα του Ν.3908/2011, των οποίων η απόφαση υπαγωγής έχει εκδοθεί μέχρι την 31η/12/2012 και τα οποία έχουν ως ημερομηνία ολοκλήρωσης την 31η/12/2016. Στα συγκεκριμένα έργα προβλέπεται να δοθεί παράταση του χρόνου ολοκλήρωσης ως την 30η/6/2017.
-Η τέταρτη κατηγορία αφορά στα επενδυτικά έργα του Ν.3908/2011, των οποίων η απόφαση υπαγωγής έχει εκδοθεί μετά την 31η/12/2012, και για τα οποία προβλέπεται να δοθεί παράταση του χρόνου ολοκλήρωσης ως την 31η/12/2017.
Κατ’ αρχήν οι ανωτέρω ρυθμίσεις κρίνονται ως απαραίτητες προκειμένου να δοθεί άμεση λύση σε χρονίζοντα προβλήματα επενδυτικών σχεδίων υπαχθέντων στο καθεστώς ενισχύσεων των Νόμων 3299/2004 και 3908/2011, τα οποία έχουν προκύψει ως αποτέλεσμα της μη δυνατότητος λήψης προκαταβολής της επιχορήγησης, της μη δυνατότητος λήψης δανειακών κεφαλαίων, της διακοπής διενέργειας ελέγχων υλοποίησης επενδύσεων και της συνακόλουθης διακοπής των εκταμιεύσεων προς τους δικαιούχους φορείς. Όμως είναι αρκετά πιθανόν και οι ρυθμίσεις αυτές να μην είναι αρκετές, ώστε να αντιμετωπίσουν ριζικά τα συσσωρευμένα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι φορείς των επενδυτικών έργων.
Υπάρχουν όμως ορισμένες αδυναμίες στις προτεινόμενες ρυθμίσεις, οι οποίες δημιουργούν ερωτηματικά σχετικά με την αποτελεσματικότητά τους, όπως:
-Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις προβλέπουν την ίδια καταληκτική ημερομηνία ολοκλήρωσης τόσο για τα έργα του Ν.3299/04 που εκπνέουν την 31η/12/2015, όσο και για τα έργα του Ν.3299/04 που έχουν ημερομηνία ολοκλήρωσης την 31η/12/2016. Δηλαδή, η προτεινόμενη ρύθμιση επιτάσσει ενιαία αντιμετώπιση των επενδυτικών σχεδίων του Ν.3299/2004, παρά το γεγονός ότι λογικά θα περίμενε κανείς να δοθεί ο αντίστοιχος χρόνος παράτασης και στις δύο κατηγορίες επενδυτικών έργων.
-Η άνιση μεταχείριση μεταξύ επενδυτικών σχεδίων του Ν.3299/04 και του Ν.3908/11. Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, επενδυτικά σχέδια που εντάχθηκαν στον Ν.3299/04 σε ορισμένες περιπτώσεις θα υπερβούν τα δέκα έτη υλοποίησης, ενώ παράλληλα επενδυτικά σχέδια που εντάχθηκαν στον Νόμο 3908/2011 υποχρεώνονται να ολοκληρώσουν σε λιγότερο από πέντε έτη, δηλαδή ούτε καν στο μισό χρονικό διάστημα από τα έργα που εντάχθηκαν στον Ν.3299/04. Θα πρέπει να ληφθεί υπ΄ οψιν ότι όλα τα επενδυτικά σχέδια αντιμετωπίζουν τα ίδια ακριβώς προβλήματα (δυσχέρεια στην εξεύρεση ξένων κεφαλαίων, καθυστερήσεις στην διενέργεια ελέγχων, αδυναμία εκταμίευσης δημόσιας επιχορήγησης), συνεπώς αναμένεται να τύχουν ανάλογης αντιμετώπισης από τα αρμόδια όργανα του Υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού.
-Για τα έργα του Ν.3299/2004 τίθεται η προϋπόθεση της υλοποίησης, μέχρι 31-12-2016, του 50% του εγκεκριμένου κόστους του επενδυτικού σχεδίου. Υπό τις παρούσες συνθήκες, αυτό είναι αδύνατον για την πλειονότητα των επενδυτικών έργων. Πιο συγκεκριμένα, αυτή την στιγμή υπάρχει πλήρης αδυναμία καταβολής προκαταβολών επιχορήγησης από πλευράς του δημοσίου (σημειωτέον ότι επιστρέφονται στους φορείς των επενδυτικών έργων οι εγγυητικές επιστολές, οι οποίες είχαν κατατεθεί για αυτό τον σκοπό), ενώ παράλληλα, εξακολουθούν να ισχύουν περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων και θεωρείται εξαιρετικά αμφίβολη η άρση τους πριν το πέρας του τρέχοντος έτους. Κατά συνέπεια η υλοποίηση του 50% ενός επενδυτικού σχεδίου εν μέσω κεφαλαιακών ελέγχων και αδυναμίας χρηματοδότησης από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, θεωρείται μη ρεαλιστικός στόχος.
Προβληματική όμως παρουσιάζεται και όλη η διαδικασία τροποποίησης, ελέγχου και διαδικασίας εκταμίευσης των υπαχθέντων και υλοποιηθέντων επενδυτικών σχεδίων. Πιο συγκεκριμένα :
-Καθυστερεί σημαντικά η διεκπεραίωση των συσσωρευμένων αιτημάτων τροποποίησης, γεγονός το οποίο έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία των φορέων να προχωρήσουν σε υποβολή αιτημάτων ελέγχου ολοκλήρωσης. Ειδικώτερα για τα αιτήματα τροποποίησης επενδυτικών σχεδίων του Ν.3908/11 σημειώνεται ότι δεν υπάρχει σήμερα καθορισμένη διαδικασία υποβολής μέσω του ΠΣΚΕ. Πολλά αιτήματα τροποποίησης έργων του Ν.3908/11 έχουν υποβληθεί εως σήμερα ατύπως, με αποτέλεσμα η υπηρεσία να μην προβαίνει στην εξέταση αυτών.
-Παρατηρείται σημαντική δυστοκία στην συγκρότηση των οργάνων ελέγχου των επενδυτικών σχεδίων από την κεντρική υπηρεσία. Επιπροσθέτως, σε πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες έχει συσταθεί όργανο ελέγχου, καθυστερεί σημαντικά να ορισθεί η ημερομηνία ελέγχου ολοκλήρωσης του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου της επένδυσης.
-Δεν υφίσταται πλέον η δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας των ενδιαφερόμενων φορέων με τα αρμόδια όργανα της κεντρικής υπηρεσίας κατά την διάρκεια υλοποίησης των επενδύσεων. Στις πλείστες των περιπτώσεων ανακύπτουν σοβαρά προβλήματα κατά την υλοποίηση των έργων και η δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας των επενδυτών με την υπηρεσία είναι αποφασιστικής σημασίας.
-Η Κεντρική Γνωμοδοτική Επιτροπή του Ν.3299/2004 έχει ουσιαστικά απενεργοποιηθεί, με αποτέλεσμα ακόμη και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες έχει πραγματοποιηθεί επιτόπιος έλεγχος και έχει συνταχθεί η σχετική έκθεση του οργάνου ελέγχου, δεν είναι δυνατή η ολοκλήρωση της διαδικασίας λόγω της αδρανοποίησης της κεντρικής Γνωμοδοτικής Επιτροπής, η οποία είναι το αρμόδιο αποφασιστικό όργανο – κατόπιν εισηγήσεως της υπηρεσίας – να εγκρίνει αιτήματα τροποποίησης και ολοκληρώσεις επενδυτικών έργων.
-Δεν υπάρχουν αυτή την στιγμή διαθέσιμα κονδύλια για την εκταμίευση και πληρωμή τμηματικών επιχορηγήσεων σε υποθέσεις για τις οποίες έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία του ενδιάμεσου πρώτου ελέγχου υλοποίησης επενδυτικών έργων.
Όλα τα ανωτέρω επιτείνουν το πρόβλημα και καθιστούν αμφίβολη την αποτελεσματικότητα των προτεινόμενων ρυθμίσεων για την παράταση υλοποίησης των επενδυτικών έργων..
Νέο καθεστώς ενίσχυσης ιδιωτικών επενδύσεων
Τέλος, αξίζει μια αναφορά στα δεδομένα τα οποία δημιουργεί το νέο πλαίσιο της ενίσχυσης των ιδιωτικών επενδύσεων, το οποίο προτίθεται να φέρει προς ψήφιση στην Βουλή η παρούσα κυβέρνηση. Δύο είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου πλαισίου, το οποίο είναι ακόμη στην φάση της διαμόρφωσης : ο αποκλεισμός των μεγάλων επιχειρήσεων από κάθε είδους μορφής ενίσχυσης, εκτός ορισμένων πολύ ειδικών περιπτώσεων και η εκτεταμένη χρήση φορολογικών κινήτρων ως βασική μορφή ενίσχυσης, έναντι της δημόσιας επιχορήγησης, η οποία αποτελούσε τον βασικό μοχλό ενίσχυσης των ιδιωτικών επενδύσεων στους προγενέστερους επενδυτικούς νόμους.
Επιπροσθέτως, σημειώνεται ότι το νέο καθεστώς δεν προβλέπει την επανασύσταση της Κεντρικής Γνωμοδοτικής Επιτροπής, η οποία καταργήθηκε με τον προηγούμενο επενδυτικό νόμο 3908/2011. Η απουσία Κεντρικής Γνωμοδοτικής Επιτροπής, η οποία ουσιαστικά είχε τον τελευταίο και πλέον ουσιαστικό λόγο για την έγκριση ή απόρριψη ενός επενδυτικού σχεδίου και στην οποία μπορούσε να απευθυνθεί και να επιχειρηματολογήσει ο ενδιαφερόμενος επενδυτής, έχει καταστήσει το όλο σύστημα αξιολόγησης και έγκρισης τελείως άκαμπτο και μη φιλικό προς τον επενδυτή.
* Ο καθηγητής Αναστάσιος Ζαγοριανός είναι Partner στη ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Σύμβουλοι Επιχειρήσεων Α.Ε
Πηγή:capital
